Επεμβατική καρδιολογία συγγενών καρδιοπαθειών
Περίπου ένα στα εκατό νεογνά γεννιέται με κάποια μορφή δυσπλασία της καρδιάς (η εκ γενετής καρδιακή δυσπλασία ονομάζεται συγγενής καρδιοπάθεια). Τα νεογνά με σοβαρές καρδιοπάθειες διαγιγνώσκονται αμέσως μετά τη γέννηση, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό θα διαγνωστεί αργότερα στην παιδική ηλικία ή ακόμα και στην ενήλικη ζωή. Από τους ασθενείς που γεννιούνται με συγγενείς καρδιοπάθειες, η πλειονότητα θα χρειαστεί κάποια ανατομική – διορθωτική παρέμβαση για να επαναφέρει τη δομή και τη λειτουργία της καρδιάς στο φυσιολογικό.
Η καρδιοχειρουργική συγγενών καρδιοπαθειών ξεκίνησε το 1938 με την πρώτη απολίνωση παραμένοντος ανοιχτού βοταλλείου πόρου, μίας εμβρυϊκής αγγειακής δομής που ενίοτε παραμένει ανοικτή. Έκτοτε, στον τομέα της καρδιοχειρουργικής παίδων έχει επέλθει τεράστια πρόοδος, ενώ αναζητήθηκαν και εφαρμόστηκαν νέες μέθοδοι αντιμετώπισης των καρδιοπαθειών χωρίς την ανάγκη ανοικτής εγχείρησης καρδιάς. Αυτό έγινε εφικτό με την τοποθέτηση καθετήρων και συσκευών μέσα στην καρδιά διαμέσου των αρτηριών και των φλεβών του σώματος. Η μέθοδος των διακαθετηριακών επεμβάσεων (επεμβατική καρδιολογία) έχει τύχει ευρείας αποδοχής και προτίμησης έναντι των ανοικτών εγχειρήσεων καρδιάς λόγω της μειωμένης ταλαιπωρίας του ασθενούς, ενώ παράλληλα η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια σε επιλεγμένες περιπτώσεις είναι εφάμιλλες ή και καλύτερες του αντίστοιχου ανοικτού χειρουργείου καρδιάς. Οι διαδερμικές επεμβάσεις με καρδιακό καθετηριασμό συνίστανται στη διάνοιξη στενωμένων βαλβίδων ή αγγείων της καρδιάς με μπαλονάκι ή τοποθέτηση ενδοπροθέσεων (stent), σύγκλειση ενδοκαρδιακών επικοινωνιών, όπως μεσοκολπικής ή μεσοκοιλιακής επικοινωνίας με συσκευές τύπου ομπρέλας, καθώς και κατάλυσης αρρυθμιών με ρεύμα υψηλής συχνότητας (ablation).
Την τελευταία δεκαετία, για την αποφυγή επανεγχείρησης ασθενών με πολλές βλάβες, αναπτύχθηκε επιπρόσθετα η μέθοδος διαδερμικής εμφύτευσης καρδιακών βαλβίδων, όπως της πνευμονικής βαλβίδας σε ασθενείς χειρουργημένους για τετραλογία Fallot ή άλλες συγγενείς καρδιοπάθειες όπου η πνευμονική βαλβίδα δεν λειτουργεί καλά. Η παραμονή στο νοσοκομείο και η ανάρρωση του ασθενούς είναι ταχύτατη και κατά μέσο όρο 1-2 ημέρες. Επιπρόσθετα, ολοένα και πιο συχνά γίνονται υβριδικές επεμβάσεις καρδιάς, δηλαδή επεμβατικοί καθετηριασμοί σε συνεργασία με mini χειρουργική παρέμβαση. Οι υβριδικές αυτές επεμβάσεις πραγματοποιούνται για να αποφευχθεί η χρήση εξωσωματικής κυκλοφορίας σε νεογνά ή εξαιρετικά πολύπλοκους και ευάλωτους ασθενείς.
Οι επεμβατικοί καθετηριασμοί γίνονται με τη χρήση ακτινοσκόπησης, δηλαδή με χορήγηση ιοντίζουσας ακτινοβολίας. Η τελευταία πρωτοπορία στον τομέα των καρδιακών καθετηριασμών είναι η πραγματοποίησή τους χωρίς καθόλου ακτινοβολία, με τη χρήση και καθοδήγηση μαγνητικής τομογραφίας καρδιάς. Τον Δεκέμβριο 2009 πραγματοποιήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία ο πρώτος παγκοσμίως επεμβατικός καθετηριασμός αμιγώς υπό μαγνητική τομογραφία. Μέχρι τώρα, λίγα κέντρα στον κόσμο έχουν αποκτήσει την τεχνολογική υποδομή και την τεχνογνωσία για να πραγματοποιήσουν καθετηριασμούς καρδιάς υπό μαγνητική καθοδήγηση. Στο Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ, έγινε πρόσφατα ο πρώτος καθετηριασμός καρδιάς στη χώρα μας με τη βοήθεια καθοδήγησης από εικόνες που ελήφθησαν μέσα στο μαγνητικό τομογράφο. Η ασθενής βρισκόταν στο πρώτο τρίμηνο κύησης και καθετηριασμός καρδιάς με την κλασική μέθοδο, δηλαδή με τη χρήση ιοντίζουσας ακτινοβολίας, θα ήταν επιβλαβής για το κύημα.
Συμπερασματικά, οι επεμβατικοί καθετηριασμοί καρδιάς έχουν σε πολλές περιπτώσεις υποκαταστήσει τις ανοικτές εγχειρήσεις καρδιάς με την ίδια επιτυχία και ασφάλεια. Διενεργούνται από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό σε εξειδικευμένες μονάδες και πάντα με καρδιοχειρουργική κάλυψη. Η χρήση του μαγνητικού τομογράφου για καθοδήγηση και πραγματοποίηση καθετηριασμών καρδιάς χωρίς ακτινοβολία είναι μία επαναστατική μέθοδος, που έχει σημαντικό ρόλο σε ασθενείς όπου η χρήση ιοντίζουσας ακτινοβολίας πρέπει να μειωθεί σημαντικά ή αντενδείκνυται πλήρως.
